بهینه سازی مقدار و زمان خرید علوفه برای دامداریهای عشایری و تاثیر آن بر مراتع با استفاده از برنامه ریزی تصادفی دو مرحله ای

برنامه ریزی مطلوب چرای دام، استفاده صحیح از توان طبیعی مراتع و پرهیز از چرای بی موقع در مرتعداری می تواند به استفاده پایدار و مطلوب مراتع منجر شود و در عین بهبود شرایط اقتصای بهره برداران را به همراه داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگی های برنامه ریزی برای استفاده از مراتع توجه به ماهیت تصادفی بودن میزان تولید مرتع است که در اغلب مطالعات به آن توجه نشده است. مطالعه حاضر با هدف تدوین یک الگوی بهره برداری دو دوره ای برای گروهی منتخب از دامداران عشایر صورت گرفت که در آن شرایط تصادفی بودن مراتع نیز در برنامه ریزی دخالت داده شد. برای این منظور از یک الگوی برنامه ریزی تصادفی دو مرحله ای استفاده شد. بخش عمده داده های مورد استفاده نیز از طریق تکمیل پرسشنامه در میان 140 بهره بردار منطقه جهرم به دست آمد که این بهره برداران با استفاده از روش تصادفی دو مرحله ای انتخاب شدند. اطلاعات به دست آمده شامل مقادیر نهاده های مورد استفاده و زمان خرید آنها و همچنین محصولات تولیدی بهره برداران بود. بهره برداران منتخب با استفاده از رهیافت تحلیل خوشه ای دو مرحله ای و بر حسب میزان دسترسی به مراتع به سه گروه تقسیم و از میان هر گروه یک بهره بردار نماینده انتخاب گردید. دسترسی نیز شامل سه سطح خوب، متوسط و فقیر بود. ماهیت تصادفی بودن تولید مراتع نیز با استفاده از داده های میانگین بارندگی بصورت سه شرایط ترسالی، سال معمولی و خشکسالی و به ترتیب با احتمال وقوع 19، 45 و 36 درصد در نظر گرفته شد. بر اساس یافته ها مشخص گردید در شرایط خشکسالی اهمیت کیفیت مرتع بسیار تعیین کننده می شود به گونه ای که گروه سوم متحمل زیان می شوند و بهره برداران گروه اول حدود 2 برابر بهره برداران گروه دوم بازده ناخالص کسب می کنند در حالی که در شرایط ترسالی اختلاف میان گروه ها از نظر بازده ناخالص کاهش می یابد. نتایج نشان داد با استفاده از الگوی بهینه برنامه ریزی تصادفی می توان بازده ناخالص الگوی فعلی بهره برداران را که یک الگوی فعالیت در شرایط خشکسالی است در گروه های سه گانه به ترتیب 12، 41 و 20 درصد بهبود بخشید .شرایط فعالیت بهره برداران گروه سوم که مراتعشان فقیرتراست بسیار حساس و آسیب پذیر نشان می دهد. از اینرو باید با استفاده از برنامه های حمایتی جلوی زیان های وارده به این گروه را در شرایط خشکسالی حتی المقدور کاهش دهیم.